Mimarlığın rock yıldızı

Odile Decq

Fransız mimar ve kentsel planlamacı Decq, çağdaş mimarlık alanında anıtsal etkiye sahip bir isim. Geleneksel tasarım normlarını aşan, yenilikçi unsurları cesurca deneyen mimar, statükoya meydan okuyan avangart estetiği ve öncü ruhuyla mimari manzarayı bugün de şekillendirmeye devam ediyor. Her tasarımı sınırları zorlayan bir mimari manifesto gibi...

Fransa'nın Laval kentinde doğan Decq, tarih ve sanat tarihi disiplinlerinden sonra odağını mimarinin uçsuz bucaksız yaratıcı alanına kaydırdı. Kariyerinin ilk yıllarında edindiği bu altyapı, daha sonra onun asi ama yapıcı ruhunu besleyerek gelecekteki mimari başarılarının temel taşı oldu. 1970'lerde Odile Decq ilk olarak École Régionale d'Architecture de Rennes mimarlık okuluna girdi. İlk yıl kendisine okul müdürü tarafından, doğru ruha sahip olmadığı için asla mimar olmayacağı söylenir. Decq sonraları bu sözleri anarak, "isyankâr" dış görüntüsünü bir kadın olarak mimarlık dünyasında görünürlüğünü vurgulamasının bir aracı olarak icat ettiğini açıklar.

Odile Decq kimdir?

Rennes'deki mimarlık okulunda iki yılını tamamlayan Decq, daha sonra Paris'e taşınır ve burada La Villette okuluna kaydolur. 1968 Devrimi nedeniyle Decq vaktini eylemlerde geçirmeyi tercih eder ve bir yandan da eğitim giderlerini karşılayabilmek için yazar Philippe Boudon için çalışmaya başlar. O zamanlar mimarlık teorisi hakkında yazan Boudon, Decq ile edebiyat ve dilbilim alanındaki çalışmaları nedeniyle ilgileniyordu. Boudon için okumaya başlayan Decq daha sonra onun için yazmaya başlar; dört yıl sonra da diplomasını almak için bu işinden istifa eder. 1978 yılında Paris-La Villette'deki École nationale supérieure d'architecture okulundan, 1979 yılında da Paris Siyasi Araştırmalar Enstitüsü'nden kentsel planlama diploması ile mezun olur.

1979 yılında kendi mimarlık ofisini açan Decq'in gelecekte ofisteki ve kişisel hayatındaki partneri olacak Benoît Cornette ise o sıralarda tıp okuyordu. Cornette 1985 yılında mimarlık derecesi alır ve ardından ikili, ODBC mimarlık firmasını kurar. 1990 yılında Peter Rice ile birlikte Rennes'teki Fransa'daki ilk metal konstrüksiyon ofis binası olan Banque Populaire de l'Ouest için tamamladıkları yapılar, onlara çok sayıda ödül ve uluslararası tanınmışlık kazandırır. 1998 yılında partneri Cornette 45 yaşındayken bir trafik kazasında hayata veda eder. Decq ODBC mimarlık ofisinda çalışmaya devam eder ancak ofisin ismini 2013'te Studio Odile Decq olarak değiştirir.

Dinamik form ve cesur renklerin (özellikle kırmızı) kullanımı, yoğun cam kullanımı, ışık ve gölge manipülasyonuyla karakterize edilen Decq'in tasarımları yalnızca bir işleve hizmet etmiyor; aynı zamanda derin duyusal ve duygusal deneyimleri de teşvik ediyor. Mimari unsurların kendine özgü karışımı, dikkat çekici eserleri arasında açıkça fark edilebilir.

Diyalog yaratma hüneri

1996 yılında Venedik Mimarlık Bienali sırasında Altın Aslan ödülüne layık görülmesi, erken ve olağandışı kariyerinin teyidi niteliğinde. Odile Decq'in pratiği yalnız bir stil, bir yaklaşım ya da süreç dışında; kentsel planlama, mimari, tasarım ve sanatı kucaklayan bütüncül bir evreni ete kemiğe büründürür. Mimari yaklaşımını ortaya koyan en önemli eserlerden biri olan Paris'teki Opera Garnier'deki Phantom Restaurant projesi; özellikle çağdaş tasarım unsurlarını tarihi bir ortamda yan yana getirme, geçmiş ile günümüz, gelenek ile modernlik arasında ilgi çekici bir diyalog oluşturma hünerini ortaya koyuyor.

Tasarım felsefesini daha da vurgulayan bir diğer projesi ise Rennes'teki çağdaş sanat müzesi FRAC Bretagne. Binanın geniş bir yansıtıcı cam cepheyle süslenmiş dış cephesi, şeffaflık, yansıma ve gölgenin heyecan verici bir etkileşimini yaratırken, koyu kırmızı vurgular yapıya şüphe götürmez bir Decq damgası katıyor.

Mimarlık eğitiminde "kesişim" teması

Tasarım başarılarının ötesinde mimarlık eğitimine önemli katkılarda bulunan Decq'in mirası, tasarladığı fiziksel yapıların ve mentorluk yaptığı öğrencilerin çok ötesine uzanıyor. 1992'de Paris'teki École Spéciale d'Architecture'de eğitim vermeye başlar; on beş yıl sonra da bu okulun mimarlık bölümü başkanı olarak görevine devam eder. 2012 yılında ayrılır ve iki yıl sonra da Fransa, Lyon'da Confluence (Kesişim) Yenilik ve Yaratıcı Stratejiler Enstitüsü'nün açılmasına önayak olur. Böylece tasarım felsefesini eğitim bağlamına dönüştürerek geleceğin mimarlarında yenilikçiliği ve yaratıcı problem çözmeyi teşvik eder. Decq, eğitime yaklaşımını, öğrencileri bağımsızlıklarını ve "kendilerini çok güçlü ve net bir şekilde ifade etme" yeteneklerini geliştirmek için güçlü bir pozisyon almaya zorlamak olarak tanımlıyor. Ona göre okula ismini veren “kesişim” teması, mimarlığı bir meslekten ziyade düşünce biçimi olarak ele alan ve farklı disiplinlerin birlikteliği ile öğreten amaçlarını tanımlıyor.

Mimaride eşitlik ve ilerici düşünce

Hız sevgisi, yenilikçi formları ve titiz malzeme seçimiyle de tanınan Decq'in mimarlık dünyasına katkıları 40'tan fazla takdir ve ödülle kutlandı. 2016 Jane Drew Ödülü ve Kraliyet İngiliz Mimarlar Enstitüsü'nün (RIBA) 2017 Yaşam Boyu Başarı Ödülü de dahil olmak üzere prestijli ödüllerle takdir edilen mimarın sektördeki yükselişi, yalnızca tasarımlarının parlaklığıyla değil, aynı zamanda mimaride eşitlik ve ilerici düşünceye olan amansız bağlılığıyla da ilgili.

Mimarlık felsefesini "insanların hareket edebileceği, iyi koşullarda yaşayabileceği, dışarıdaki yaşamın sertliğini unutabileceği" yapılar yapmak olarak açıklayan mimar, bu yüzden mimarlığın insancıl bir yaklaşıma sahip olması gerektiğini vurguluyor. Onun için, mimarların ilk görevi bir barınak yaratmak ise ikincisi de günlük hayatlarındaki koşturmacayı ve dertlerini unutabilecekleri, bugünün zorluklar dünyasında kendilerini iyi hissedebilecekleri mekânlar sunmaktır.