Ölçü Olarak Mimarlık

Dünyanın en önemli mimarlık etkinliklerinden Venedik Bienali’nin 17. Uluslararası Mimarlık Sergisi, 22 Mayıs-21 Kasım 2021 tarihleri arasında düzenleniyor. İstanbul Kültür Sanat Vakfı’nın (İKSV) koordinasyonunu yürüttüğü Türkiye Pavyonu’nda bu yıl Neyran Turan’ın küratörlüğünde Ölçü Olarak Mimarlık başlıklı proje yer alıyor.

Mevcut iklim krizinin ışığında mimarlık, çevrecilik ve teknolojik determinizmin ötesinde farklı diyaloglara olanak tanıyacak alternatif bir çevre ve gezegen tasavvuruna ne gibi katkılar sunabilir? Tasarımın rolünü basitçe iklim değişikliği sorununa çözüm üretmeye indirgemek yerine mimarlığı çevrenin yeniden tahayyül edildiği bir ölçü olarak düşünebilir miyiz?

How Will We Live Together? (Beraber Nasıl Yaşayacağız?) başlıklı Venedik Bienali 17. Uluslararası Mimarlık Sergisi'nde bir enstalasyon, web yayını ve hikâye anlatımı aracılığıyla sunulan Türkiye Pavyonu projesi, "Ölçü Olarak Mimarlık" ilk bakışta sıradan gibi görünen mimari inşa manzaraları ve sahalarının politik boyutuna ve nüanslarına odaklanıyor. Neyran Turan'ın küratörlüğünde düzenlenen sergi, bunu yaparken Türkiye sınırları içinde ve dışında kalan maden çıkarım coğrafyaları, tedarik zincirleri, bakım ve onarım süreçleri gibi gezegensel suretleriyle yan yana getiriyor.

İklim değişikliği bağlamında, mimariyi, Dünya'da edindiğimiz yere ve birlikte yaşadıklarımızla ilişkili rolümüze değer biçmeye yardımcı olabilecek alternatif bir gezegensel tahayyülü harekete geçirecek bir ölçü olarak konumlandırıyor: Mimarlar olarak, diğer disiplin ve çalışma alanlarından aktörler ile; bir tür olarak ise insandan-daha-fazlası-olan diğerleri ile yan yana.

"Dünyada eşitsizliklerin getirdiği şiddete ihtimamla nasıl yaklaşabiliriz? Mimarlığın bu değişimdeki rolü tam olarak ne olur?" gibi sorulara yanıt arayan, serginin fiziksel bileşeni, Türkiye'deki kaynak çıkarımdan maden tedarik zincirlerine, inşaata veya bakım-onarıma kadar çeşitli mimari sahalara odaklanan dört diyoramadan oluşuyor. Sergi, enstalasyona ek olarak ana yayın platformu işlevi gören web sitesine uzanıyor. Evrak İşleri, Kesitler, Söyleşiler ve Makaleler olmak üzere çeşitli konu başlıklarına dört ana formatta odaklanan web sitesi, pavyonun küratöryel ekibi ve katkı sunan davetlilerden içerikler sunacak. Bu içerikler ise, Bienal süresince belirli aralıklarla yayımlanacak.

Evrak İşleri bölümü, serginin çıkarım, bakım-onarım, lojistik ve inşaat protokollerini faaliyete döken ve normalleştiren mimari evrak bürokrasisine dair araştırma bulgularını ortaya koyuyor. Tablolardan fotoğraflara, şemalara, haritalara, raporlara, düzenlemelere, e-postalara, listelere, planlara, sertifikalara, döküm cetvellerine, standartlara, faturalara, vardiya diyagramlarına, sözleşmelere, zaman çizelgelerine, çizimlere, gravürlere ve etiketlere kadar geniş bir yelpazede, küratöryel ekip ve davetli katılımcılar tarafından derlenen içeriklere yer veriyor. Bu bölüm içerisinde, sıradan gibi görünen bu belgelere disipliner normları, emek gücü biçimlerini ve absürt senaryoları üretme, yaygınlaştırma ve tatbik etme yollarını açığa vuran kısa metinler eşlik ediyor.

Kesitler bölümü, çizimler ve hikâye anlatımı yoluyla, Türkiye'de seçili bir dizi sahada ortaya çıkan çevresel şaibelere odaklanıyor. Mimari ve gezegensel, insan ve insandan-daha-fazla, mitik ve gündelik olanları karşı karşıya getiren Kesitler Bölümü, sergi bünyesindeki bazı içerikleri yeniden sahneliyor. Söyleşiler ve Makaleler Bölümleri ise, serginin temalarıyla bağlantılı davetli katkılara yer veriyor.

Gündelik ve gezegensel arasındaki dolaşık ilişkiyi odağına alan "Ölçü Olarak Mimarlık", mimarlığın dünyayla olan ilişkisinde katkısız bir sanıktan öte, daha aktif bir rol alarak konumlandığı başka bir rota öneriyor. Kısacası, mimarlık için başka türlü bir içebakış biçimi, dolayısıyla da başka türlü bir angajman kışkırtmayı arzuluyor.