Abanoz bize güzel tınılar veren, en dayanıklı mobilyaların yapıldığı bir ağaç. Siyah renkte, sık dokulu bu ağacı keşfeden insanlar, yüzlerce yıldır ondan elde edilen keresteyle piyanolar, kemanlar ve çellolara üretmiş; mobilyalarda, saatlerde ve satranç takımlarında ve diğer birçok dekoratif objede kakma ve kaplama olarak kullanmış.  

Abanoz Nedir?

Abanoz (Diospyros ebenum) Ebenaceae familyasına ait tropik bir ağaç. Doğu ve Güneybatı Asya, Afrika ve Amerika’nın tropikal bölgelerinde yaklaşık 240 çeşidi bulunan abanozun Seylan, Hindistan ve Afrika’nın içlerinde yetişen siyah türleri son derece değerli. Abanoz ağaçlarının doku ve damarlarının neredeyse görünmediği siyah keresteleri kolayca işlenemeyecek kadar sert ve suda batacak kadar ağır. Diğer abanoz türlerinden koyu kahverengi “kırmızı abanoz” Madagaskar adasında, en ağır tür olan koyu zeytunî “yeşil abanoz” da Tobago ve Batı Hint adalarında yetişiyor. Akdeniz ülkelerinin bol yağmurlu kesimlerinde yetişen Trabzon hurması da (Diospyros lotus) da kerestesi gri renkli bir abanoz çeşidi.

Abanoz ağacı; dayanıklılığı, ağırlığı, koyu rengi ve taş gibi perdah kabul eden sertliğinden dolayı en eski medeniyetlerden beri doğramacılıkta, mobilyada ve küçük eşya yapımında kullanılmış.  Milâttan önce 3. binyılda Hindistan menşeli sert ağaçların Sümer kralları tarafından o zamanın deniz ticaret merkezi olan Bahreyn adasından getirtilerek mâbed ve saray yapımında yararlanıldığı tabletlerde kayıtlı. Mısır’da yapılan kazılarda bulunan ahşap eşyanın çoğu Afrika abanozundan.

Abanoz kerestesi sert olduğu için ancak mermer ile karşılaştırılabilen bir malzeme. Mükemmel parlak bir yüzey elde edilebiliyor. Mobilya yapımında kullanılan kerestenin en iyisi ondan geldiği için Avrupa'da yüzyıllardır saygı gören bir ağaç. 15. yüzyılda, Almanya'da marangozlar sarayların dolaplarını  abanaoz ağacından yaparmış. Abanozdan yapılan herhangi bir parça eşya, sadece kraliyet ailesi veya zenginlerin sahip olabileceği lüks bir eşya olarak kabul ediliyordu. Alegorik konular, klasik ya da Hıristiyan tarihinden alınan sahneleri betimleyen oymalı, ince ayrıntıları olan pervazlarla süslü bu tür dolaplar, ébénistes olarak tanındığı Paris'te de yapılmaya başlar. Fransa'da marangozlar abanoz işçilikleriyle özdeşleştikleri için 'menuisier en ebene' (abanoz işçileri) veya 'ebenistes' olarak adlandırılırmış. Satranç takımlarındaki beyaz taşlar için şimşir veya fildişi kullanılsa da siyah taşlar da hep abanoz ağacındandır.  Mobilya yapımında uzun süre kullanıldıktan sonra 18. yüzyıldan itibaren yerini mauna bırakmış. Bugün yalnız Endonezya’nın Selebes (Sulawesi) adasında yetişen ve açık sütlü kahverengi zemin üzerine koyu kahverengi damarlı ahşabı olan Makassar abanozu ile mobilya yapılıyor.

Abanozun İslâm dünyasında sevilen bir ahşap türü olmasına rağmen yaygın şekilde kullanılması ancak 13. yüzyıla rastlıyor. Şifa kitaplarında göz iltihaplarına ve mide ağrılarına iyi gelen bir bitki olarak bahsedilmiş. Abanozun en çok kullanıldığı alan kakmacılık. Türk ahşap sanatının en güzel örneklerini vermiş olan Anadolu Selçukluları, ceviz ağacının yanı sıra abanozu da kullanmışlar.

Farklı türdeki Diospyros, yalnızca keresteleri için rağbet görmüyor.  Örneğin Hint abanoz, dışı paslı bir kadife olan ve lezzetli bir şekilde yenilebilir, golf topu büyüklüğünde küçük meyveler de üretiyor. Özellikle Diospyros kaki ve Amerikan Diospyros virginiana gibi bazı şaşırtıcı akrabalar meyveleri için özel olarak yetiştiriliyor. Sertliğinden dolayı, birçok tabanca kabzası ve tüfek koğuş uçları, bilardo ıstakalarının dipçikleri gibi parçalar da abanoz ağacından.

Abanoz, değerli bir ağaç olmasına rağmen bugün sürdürülebilir bir şekilde yönetilemediği için artık yok olma tehdidi altında. Bugün birçok abanoz türünün kereste ticareti sınırlandırılmış olsa da milyarlarca dolar değerinde yasadışı ticaret sürüyor.

Mimaride Abanoz Kullanımı

Abanoz ağacı, inşaat ve mimarlık alanlarında uzun yıllardır kullanılan değerli bir ağaç türüdür. Abanoz ağacının dayanıklılığı, sertliği ve koyu renk tonu, yapıların estetik görünümünü artırmak için ideal bir malzeme yapar. Bu nedenle, abanoz ağacı, çeşitli mimari yapıların yapımında kullanılır. 

Mimaride abanoz ağacı, iç mekanlarda ahşap paneller, mobilya, merdivenler ve zemin döşemeleri gibi yerlerde sıkça kullanılır. Abanoz ağacı, mobilyaların kalitesini ve dayanıklılığını artırırken aynı zamanda çekiciliğini de artırır. Bu nedenle, abanoz ağacı, lüks oteller, villalar ve evler gibi yüksek kaliteli yapıların yapımında sıklıkla tercih edilir. 

Ayrıca abanoz ağacı, dış mekanlarda da kullanılabilir. Özellikle, ahşap dış kaplamalar, çatılar ve bahçe mobilyaları gibi alanlarda kullanılır. Abanoz ağacı, doğal olarak dayanıklı olduğu için, suya, çürümeye ve böcek zararına karşı dayanıklıdır. Bu özellikler, abanoz ağacının açık havada kullanımını uygun hale getirir. 

Sonuç olarak, abanoz ağacı, mimari yapıların yapımında sıkça kullanılan değerli bir malzemedir. Estetik görünümü, dayanıklılığı ve dayanıklılığı, abanoz ağacını çeşitli yapım projelerinde ideal bir seçim yapar. Ancak, abanoz ağacının nadir ve değerli bir ağaç türü olduğu unutulmamalıdır. Bu nedenle, kullanımı dikkatli ve sürdürülebilir bir şekilde yapılmalıdır. 

Bu nedenle, abanoz ağacının sürdürülebilirliği, kaynakların korunması ve gelecekteki nesiller için malzeme sağlanması için önemlidir. Çevre dostu orman yönetimi teknikleri kullanılarak, abanoz ağacı yetiştiriciliği ve hasatı, doğal kaynakların sürdürülebilirliğini korur. Ayrıca, geri dönüşümlü malzemelerin kullanımı ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelim gibi çevresel faktörler, abanoz ağacı ve diğer malzemelerin mimaride sürdürülebilir şekilde kullanılmasına yardımcı olabilir. 

Sonuç olarak, abanoz ağacı, mimari yapıların estetik ve dayanıklılık ihtiyaçlarını karşılamak için yaygın bir malzeme olarak kullanılır. Ancak, sürdürülebilir orman yönetimi tekniklerinin kullanılması, abanoz ağacı ve diğer kaynakların gelecekteki nesiller için korunmasını sağlar. Bu nedenle, mimarlar, tasarımcılar ve yapımcılar, çevresel faktörleri dikkate alarak, abanoz ağacı ve diğer malzemelerin sürdürülebilir şekilde kullanılması için çalışmalıdır. 

Bunlarda ilginizi çekebilir: Lübnan Sediri